پتاسیم و بدن ما

پتاسیم یکی از عناصر معدنی حیاتی برای بدن است که عملکرد درست سیستم عصبی و ماهیچه‌ها از جمله ماهیچه قلب، به وجود آن وابسته است. در واقع پتاسیم به انتقال سیگنال‌های الکتریکی در سلول‌های بدن کمک می‌کند. بدن به واسطه مواد غذایی پتاسیم دریافت می‌کند. دریافت مقدار کافی پتاسیم برای کنترل فشار خون بسیار حیاتی است. همچنین تحقیقات نشان داده که مصرف غذاهای پر پتاسیم می‌تواند ریسک حمله قلبی را کاهش دهد. 

پتاسیم چگونه به کنترل فشار خون کمک می‌کند؟

استفاده از مواد غذایی که سرشار از پتاسیم هستند، برای کنترل فشار خون بالا بسیار مهم و ضروری هستند، زیرا پتاسیم اثرات منفی سدیم را کاهش می‌دهد. هر چه پتاسیم بیشتری بخورید، سدیم بیشتری توسط کلیه از طریق ادرار دفع می‌شود. پتاسیم همچنین به کاهش فشار در دیواره رگ‌های خونی کمک می‌کند، که این موضوع سبب کاهش بیشتر فشار خون می‌شود. افزایش پتاسیم از طریق رژیم غذایی در بزرگسالانی با فشار خون بالاتر از 120/80 توصیه می‌شود. باید به این نکته توجه داشت که پتاسیم برای افرادی که داروهای خاصی (مانند برخی از داروهای فشار خون) را مصرف می‌کنند، و برای بیماران کلیوی، می‌تواند خطرناک باشد، در نتیجه این افراد برای میزان مصرف پتاسیم باید با پزشک خود مشورت کنند.

پتاسیم و رژیم غذایی

به طور میانگین بدن ما به حدود 4700 میلی‌گرم پتاسیم در روز نیاز دارد. بسیاری از منابع غذایی که در رژیم dash وجود دارد (میوه، سبزیجات، لبنیات کم چرب و ماهی) منبع طبیعی و غنی پتاسیم هستند. به طور مثال یک موز متوسط در حدود 420 میلی‌گرم و نصف بشقاب پوره سیب زمینی در حدود 590 میلی‌گرم پتاسیم دارد.

برخی دیگر از منابع غذایی پر پتاسیم:

*برای مصرف گریپ فروت در صورت استفاده از داروی کاهش‌دهنده کلسترول با پزشک خود مشورت کنید.

کاهش پتاسیم خون چه تاثیری بر بدن دارد؟

در صورتی که میزان پتاسیم در فردی به طور قابل توجهی کاهش یابد فرد دچار هیپوکالمی[1] می‌شود. کاهش پتاسیم در بدن دلایل زیادی می تواند داشته باشد، اما معمولا در نتیجه استفراغ، اسهال، اختلالات غده فوق کلیه یا استفاده از داروهای ادرار آور ایجاد می‌شود.  

کاهش جزئی سطح پتاسیم در خون معمولا علائمی ایجاد نمی‌کند، اما کاهش بیشتر می‌تواند باعث ضعف عضلات، گرفتگی عضلات و حتی فلج شدن، شود و همچنین ممکن است باعث ایجاد ریتم غیرطبیعی قلب شود. اگر هیپوکالمی به مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است مشکلات کلیوی ایجاد کند.

چگونه می‌توانیم پتاسیم بیشتری دریافت کنیم؟

برخی از نمک‌های خاص هستند که حاوی مقادیر زیادی پتاسیم و مقدار بسیار کمی سدیم هستند. ولی تنها در صورتی از این نمک‌ها استفاده کنید که مطمئن باشید که میزان پتاسیم دریافتی روزانه‌تان کمتر از میزانی که باید دریافت کنید، باشد. در صورت استفاده از دارو، به خصوص داروهای فشار خون و در صورت داشتن بیماری کلیوی حتما در مورد استفاده از این نمک و رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنید.  

دریافت مقدار بیش از حد پتاسیم چه تاثیری بر بدن دارد؟

کلیه‌ها اندام‌های اصلی کنترل مقدار پتاسیم در بدن هستند و در صورت اضافه بودن مقدار پتاسیم آن را از طریق ادرار دفع می‌کنند. در صورتی که مقدار پتاسیم دریافتی آنقدر زیاد باشد که کلیه‌ها نتوانند آن را دفع کنند و یا زمانی که کلیه‌ها صدمه دیده باشند و عملکرد درستی نداشته باشند، مقدار زیادی پتاسیم در بدن تجمع پیدا می‌کند و اصطلاحا فرد دچار هایپرکالمی[2] می‌شود. غلظت پتاسیم و سدیم نقش مهمی در عملکرد سیگنال الکتریکی لایه عضلانی ضخیم میانی قلب، معروف به میوکارد دارد. سطح بالاتر از حد طبیعی پتاسیم می‌تواند با سیگنال‌های الکتریکی این لایه عضلانی تداخل پیدا کرده و منجر به انواع مختلف از آریتمی‌های قلبی[3] شود.

مصرف پتاسیم زیاد در افراد مبتلا به اختلالات کلیوی خطرناک است. از آنجا که در بیماران کلیوی، کلیه‌ها قادر به حذف پتاسیم از خون نیستند، پتاسیم زیادی در بدن جمع شود. مانند فشار خون بالا، ازدیاد پتاسیم در بدن علائم زیادی ندارد. احساس ناراحتی در معده، نبض ضعیف یا نامنظم و بی‌حالی از علائم ازدیاد پتاسیم در بدن است.

شما ممکن است به دلیل یکی از مواردزیر در خطر هایپرکالمی باشید:

1- بیماری‌های مزمن کلیوی[4] (CKD)

2- دیابت

3- نارسایی قلبی

4- مصرف داروهایی که با تعادل پتاسیم تداخل دارند، مانند برخی از داروهای فشار خون

5- آسیب شدید و وسیع عضلانی

6- سوختگی شدید در قسمت وسیعی از بدن  

7- دریافت مقدار زیادی خون

8- ایدز (HIV) و برخی دیگر از عفونت‌ها

9- اعتیاد به الکل یا مصرف برخی از مواد مخدر که باعث تجزیه فیبرهای عضلانی و آزاد شدن پتاسیم می‌شود

 قبل از هر گونه استفاده از مکمل‌های پتاسیم با پزشک خود مشورت کنید. همچنین برای استفاده از نمک‌های پتاسیم جایگزین نمک سدیم هم با پزشک خود مشورت کنید. این نمک می‌تواند در شرایط پزشکی خاص و در کسانی که از داروهای مهار کننده ACE برای فشار خون استفاده می‌کنند،  پتاسیم خون را بیش از حد عادی بالا ببرد.

1- Hypokalemia

2- Hyperkalemia

3- ریتم غیر طبیعی قلب

4- Chronic kidney disease