اندازه‌گیری فشار خون با دستگاه اسیلومتری

فشار خون یکی از شاخص‌های حیاتی سلامت انسان است که کنترل و اندازه‌گیری دقیق آن می‌تواند از بسیاری از بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری کند. یکی از روش‌های متداول اندازه‌گیری فشار خون، استفاده از دستگاه‌های اسیلومتری است. این روش به دلیل سهولت استفاده، دقت مناسب و قابلیت تکرارپذیری، در سال‌های اخیر بسیار محبوب شده است. در این مقاله، به بررسی کامل نحوه عملکرد، مزایا، معایب و کاربردهای دستگاه اسیلومتری می‌پردازیم.

دستگاه اسیلومتری چیست ❓

دستگاه اسیلومتری یکی از تجهیزات پزشکی است که برای اندازه‌گیری غیرتهاجمی فشار خون  طراحی شده است. این دستگاه با استفاده از یک کاف بادی و تحلیل نوسانات فشار درون کاف، فشار سیستولیک، دیاستولیک و میانگین شریانی را محاسبه می‌کند.

این دستگاه از برند microlife بوده و به گونه ای طراحی شده است که به کامپیوتر وصل شده و تمام نتایج در سیستم کلینیک ذخیره می شود 

می تواند در سه حالت زیر فشار خون را بسنجد:

✅ نیمه اتوماتیک: در این حالت دستگاه به صورت خودکار کاف را باد می کند اما پزشک با گوشی پزشکی فشار سیستول و دیاستول را تعیین می کند.

✅ کاملا اتوماتیک: در این حالت فشار خون از هر دو دست به صورت هم زمان گرفته می شود، پس از آن فشار خون تنها از دستی که فشار خون بالاتری را نشان داده، گرفته می شود. اگر اختلاف فشار خون دو دست زیاد بود پزشک باید به دنبال علت آن باشد.

✅ روتین: در این حالت دستگاه به مریض وصل می شود و پزشک یا پرستار از اتاق خارج می شود تا بیمار در اتاق تنها باشد. فشار خون سه بار گرفته می شود و میانگین آن توسط دستگاه گرفته و گزارش می شود. در این حالت فشار خون به حالت همیشگی نزدیکتر خواهد بود و احتمال بروز فشار خون روپوش سفید و یا فشار خون مخفی کمتر خواهد شد.

❗ این دستگاه می تواند ریتم نامنظم قلب (afib) را تشخیص دهد. به طور مثال مراجعی 80ساله با سابقه سکته مغزی جهت کنترل فشار خون به کلینیک مراجعه کرده بود. با این دستگاه متخصصان ما توانستند ریتم نامنظم در ضربان قلب بیمار را که باعث سکته مغزی شده بود بیابند و داروها و درمان های لازم را برای او انجام دهند. 

از امکانات دیگر این دستگاه سنجش عروق محیطی (ABI) است. در این حالت فشار خون از دست و مچ پا به صورت هم زمان گرفته و نسبت آن محاسبه می شود. در صورتی که این نسبت کمتر از 0.9 باشد نشانه بیماری عروق محیطی (pad) است و باید سریعا به درمان آن پرداخته شود، چرا که این بیماری می تواند خطر مرگ را به همراه داشته باشد.

نحوه عملکرد دستگاه اسیلومتری

• قرارگیری کاف: کاف بادی دور بازوی فرد بسته می‌شود و باد آن به تدریج پر می‌شود تا جریان خون در شریان بازویی به طور موقت متوقف شود.
• تخلیه تدریجی هوا: با کاهش تدریجی فشار هوا در کاف، نوسانات فشار که به دلیل بازگشت جریان خون ایجاد می‌شود، توسط حسگرهای دستگاه ثبت می‌گردد.
• تحلیل نوسانات: دستگاه با تحلیل نوسانات، فشار سیستولیک (آغاز نوسانات)، فشار دیاستولیک (پایان نوسانات) و میانگین فشار خون را محاسبه می‌کند.

✅ مزایای استفاده از دستگاه اسیلومتری

• سهولت استفاده: دستگاه‌های اسیلومتری برای افراد غیرمتخصص نیز قابل استفاده هستند و نیاز به آموزش خاصی ندارند.
• اندازه‌گیری خودکار: این دستگاه‌ها به صورت خودکار فشار خون را اندازه‌گیری کرده و نتایج را نمایش می‌دهند.
• دقت قابل قبول: در بسیاری از موارد، دقت این دستگاه‌ها برای پایش روزانه فشار خون کافی است.
• قابلیت ذخیره‌سازی داده‌ها: برخی از دستگاه‌های پیشرفته امکان ذخیره نتایج و تحلیل تغییرات فشار خون در طول زمان را فراهم می‌کنند. 

⚠️ معایب و محدودیت‌های دستگاه اسیلومتری

• حساسیت به حرکت: حرکت یا تنش عضلات در هنگام اندازه‌گیری می‌تواند دقت دستگاه را کاهش دهد.
• تأثیر شرایط محیطی: دمای بالا، نویز محیط و موقعیت نادرست کاف ممکن است بر دقت اندازه‌گیری تأثیر بگذارد.
• محدودیت‌های دقت در شرایط خاص: در بیماران مبتلا به آریتمی قلبی یا بیماری‌های عروقی خاص، دقت دستگاه ممکن است کاهش یابد.

❗ نکات کلیدی برای استفاده صحیح از دستگاه اسیلومتری

• وضعیت بدن: فرد باید در حالت نشسته و آرام باشد و بازوی اندازه‌گیری روی سطحی هم‌سطح با قلب قرار گیرد.
• موقعیت کاف: کاف باید محکم ولی نه خیلی سفت دور بازو بسته شود.
• عدم مصرف مواد تحریک‌کننده: 30 دقیقه قبل از اندازه‌گیری، مصرف قهوه، سیگار و فعالیت بدنی سنگین توصیه نمی‌شود.

کاربردهای بالینی دستگاه اسیلومتری

✅ پایش روزانه فشار خون: مناسب برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا یا پایین

✅ اندازه‌گیری در منزل: دستگاه‌های خانگی امکان پایش مداوم و غیرتهاجمی را فراهم می‌کنند

✅ استفاده در مراکز درمانی: دستگاه‌های اسیلومتری در کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها برای پایش سریع و دقیق فشار خون بیماران به کار می‌روند

تفاوت دستگاه اسیلومتری با سایر روش‌های اندازه‌گیری فشار خون

• روش شنیداری: در این روش، از گوشی پزشکی و فشارسنج دستی استفاده می‌شود که نیاز به مهارت دارد.
• روش اسیلومتری: به صورت خودکار عمل کرده و نیاز به مهارت خاصی ندارد، اما در برخی شرایط خاص دقت آن کمتر است.
• روش داخل‌شریانی: دقیق‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون که به صورت تهاجمی انجام می‌شود و در محیط‌های بیمارستانی کاربرد دارد.

نتیجه‌گیری

دستگاه‌های اسیلومتری به عنوان یکی از روش‌های استاندارد و غیرتهاجمی برای اندازه‌گیری فشار خون، نقش مهمی در پایش سلامت عمومی ایفا می‌کنند. با وجود برخی محدودیت‌ها، این دستگاه‌ها به دلیل سهولت استفاده و دقت مناسب، انتخابی ایده‌آل برای بسیاری از بیماران و پزشکان هستند. آگاهی از نحوه استفاده صحیح و شناخت مزایا و معایب این دستگاه‌ها می‌تواند به بهبود دقت نتایج و کاهش خطاها کمک کند.